Temiz enerji de dediğimiz yenilenebilir enerji, doğal kaynakları ya da sürekli yenilenen süreçleri temsil ediyor. Örneğin, güneş ışığı ve rüzgar, varlığı zamana ve hava durumuna bağlı olsa da güneş parlamaya, rüzgar ise esmeye devam ediyor. Yenilenebilir enerji çoğunlukla bir teknoloji olarak düşünülürken, doğanın gücünden yararlanmak uzun süredir ısıtma, ulaşım, aydınlatma ve daha pek çok alanda kullanılıyor. Son zamanlarda yenilenebilir enerji kaynakları çok daha önemli bir hale geldi. Dünyanın net sıfır hedefine ulaşmasında, enerjide temiz kaynaklara yönelmek önemli kriterlerden biri. Şimdi gelin yenilenebilir enerji nedir, kaynakları nelerdir, yenilenebilir enerjiyi artırmanın yolları ile ilgili sorulara ve detaylara yakından bakalım.
Rüzgar, ilk etapta sadece denizlerde yelken açmak için tekneleri ve tahıl öğütmek için tel değirmenlerini destekledi. Güneş ise gündüzleri sıcaklık vererek, ısınma sorununu çözdü. Ancak, son 500 yılda insanlar giderek daha fazla kirli enerji kaynaklarına yöneldi. Artık, rüzgar ve güneş enerjisini elde etmek ve muhafaza etmek için daha yenilikçi ve ucuz yöntemler var. Bu da yenilenebilir enerji kaynaklarını daha önemli bir güç hale getiriyor.
Önemli soru: Yenilenebilir enerji nedir?
Amerika Birleşik Devletleri’nde enerji üretiminin yüzde 12’sinden fazlasını yenilenebilir enerji oluşturuyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki genişleme, açık denizdeki dev rüzgar santrallerinden, elektriği şebekeye geri satabilen evlerin çatısındaki güneş panellerine kadar irili ufaklı ölçeklerde de gerçekleşiyor. Hatta artık tüm kırsal topluluklar, ısıtma ve aydınlatma için yenilenebilir enerjiye güveniyor.
Yenilenebilir enerji genellikle dünyanın artan sıcaklıkların en kötü etkilerini savuşturmak için uygulayabileceği değişikliklerin başında gelir. Bunun nedeni, güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının, küresel ısınmaya katkıda bulunan karbondioksit ve diğer sera gazlarını yaymaması olarak açıklanabilir.
Burada temiz enerji, aslında sadece yeşil olmaktan çok daha fazlası demek.
Büyüyen sektör istihdam yaratıyor, elektrik şebekelerini daha dayanıklı hale getiriyor, gelişmekte olan ülkelerde enerji erişimini genişletiyor ve enerji faturalarının düşmesine yardımcı oluyor. Tüm bu faktörler de rüzgar ve güneş enerjisinin elektrik üretiminde yeni rekorlar kırmasıyla son yıllarda yenilenebilir enerjide önemli bir ivme yakalandı.
Başta da söylediğimiz gibi, zaman içinde insanlar, birçok alanda kömür, petrol ve diğer fosil yakıtlara çok fazla bel bağladılar. Fosil yakıtlar, bugün, neredeyse yaptığımız her şeyin içinde yer alıyor. Bu da sera gazlarını tarihin en yüksek seviyelerine çıkardı.
Yenilenebilir enerji tartışmaları
Yenilenebilir enerji de kendi içinde bazı tartışmaları beraberinde getiriyor. Sürdürülebilirlik için son derece olsa da kendi içinde bazı ödünler söz konusu.
Bu tartışmalardan biri aslında yenilenebilir enerjinin tanımına odaklanıyor.
“Yenilenebilir” , mısır bazlı etanol veya büyük hidroelektrik baraj karşıtlarının sıklıkla iddia ettiği gibi, mutlaka sürdürülebilir anlamına gelmiyor. Aynı zamanda enerji verimliliği ve nükleer enerji de dahil olmak üzere kendi savunucuları olan diğer düşük veya sıfır emisyonlu kaynakları da kapsamıyor.
Yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir?
Yenilenebilir enerji kaynakları aslında başlı başına bir yazı konusu. “Temiz enerji kaynakları nelerdir?” başlıklı yazımızda da anlattığımız gibi bu kaynakların arasında hidroelektriği, güneşi, rüzgarı, biyokütleyi ve jeotermali sayabiliriz.
Hidroelektrik, dünyanın en büyük yenilenebilir enerji kaynağıdır. Çin, Brezilya, Kanada, ABD ve Rusya da önde gelen hidroelektrik üreticileri olarak sıralanır. Yüzyıllar boyu insanlar, su akışını kontrol etmek için barajları kullanarak nehir akıntılarının enerjisinden faydalandı ve faydalanmaya devam ediyor. Hidroelektrik teorik olarak yağmur ve karla doldurulan temiz bir enerji kaynağı olsa da birçok dezavantajı da var. Büyük barajlar nehir ekosistemlerini ve çevredeki toplulukları bozabilir, yaban hayatına zarar verebilir ve bölge sakinlerini yerinden edebilir.
Rüzgar bir enerji kaynağı olarak 7.000 yıldan daha uzun süredir kullanılıyor. Çin, ABD ve Almanya dünyanın önde gelen rüzgar enerjisi üreticileri olarak sıralanıyor. 2001’den 2017’ye kadar dünya çapında kümülatif rüzgar kapasitesi 23.900 megavattan 539.000 megavatın üzerine çıktı. Rüzgar türbinlerinin ufukta nasıl göründüğüne ve ses çıkardığına bazı insanlar itiraz edebilir. Ancak, fiyatları düşen rüzgar enerjisinin inkar edilemeyecek kadar değerli bir kaynak olduğu ortaya çıkıyor.
Güneş, aslında temiz enerji denince akla gelen ilk kaynak. Güneş enerjisi evlerin çatılarından sanayi bölgelerine kadar birçok alanda kendini gösteriyor. 2007 ve 2017 yılları arasındaki on yılda, dünyanın fotovoltaik panellerden elde edilen toplam kurulu enerji kapasitesi yüzde 4.300 arttı.
Biyokütle enerjisi de tıpkı güneş enerjisi gibi esnek bir enerji kaynağı. Etanol ve biyodizel gibi biyoyakıtların yanında odun atıkları ve katı atıkları bu enerji kaynaklarının arasında sayabiliriz.
Jeotermal aslında bazı ülkelerde binlerce yıldır yemek pişirme ve ısıtma amacıyla kullanılan bir enerji türü. Dünyanın iç ısısından elde edilmesi, jeotermali öne çıkarıyor. Büyük ölçekte, elektrik üretmek için iki kilometre veya daha fazla derinliğe inebilen kuyulardan yeraltındaki buhar ve sıcak su rezervuarlarından yararlanılabilir. Daha küçük ölçekte, bazı binalarda ısıtma ve soğutma için yerin birkaç metre altındaki sıcaklık farklarını kullanan jeotermal ısı pompaları bulunur.
Yenilenebilir enerjiyi artırmanın yolları nelerdir?
Farklı ülkeler, yenilenebilir enerjiyi artırmaya odaklı politikalar uyguluyor. National Geographic‘e göre, dünya çapında 100’den fazla şehir, enerjilerinin en az yüzde 70’ini yenilenebilir kaynaklardan alıyor. Bazıları burada yüzde 100’e ulaşmayı taahhüt ediyor. Yenilenebilir enerji büyümesini teşvik edebilecek diğer politikalar arasında karbon fiyatlandırması, yakıt ekonomisi standartları ve bina verimliliği standartları yer alıyor.
Yenilenebilir enerjiyi kullanmak, temiz enerji geleceğine geçişi hızlandırabilir. Henüz bir güneş paneli kurma fikrine uzak olabilirsiniz. Ancak, temiz bir enerji kaynağından gelen elektriği tercih etmek, ilk aşamada doğru bir başlangıç olabilir.
