Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon Raporu’nun bu yıl dördüncüsü yayımlandı. Ekonomik bağımsızlığın göstergelerinden biri imalat sanayi ihracatı. 1962 yılında bu ihracat 4 milyon dolar seviyesindeyken, Dünya Bankası verilerine göre bugün 190 milyar dolara yaklaştı. Raporda bu konuya dikkat çekiliyor. Son 60 yılda, dünyada bu değeri en çok artıran 3-4 ülkeden biri olduğumuz vurgulanıyor. Yüksek teknoloji ve orta-yüksek teknolojinin toplam payı ise bu tutar içinde yüzde 35’in üzerinde. Ayrıca Ar-Ge harcamaları özelinde baktığımızda Türkiye, 2022 yılında enerji harcamalarında büyük artış yaşadı.
Türkiye 2022 yılında enerji Ar-Ge harcamalarını artırdı
Türkiye ekonomisinin bugünü ve geleceğine ışık tutan araştırma, geliştirme ve inovasyon odağında verileri anlamlandıran Türkiye 2023 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu yayımlandı. Türkiye’nin Ar-Ge personelinin artmaya devam etmesinin yanında, 12 yıl önce sadece yükseköğretimin yarısı kadar Ar-Ge personeli istihdam eden özel sektör, Ar-Ge personeli istihdamında yükseköğretimi geçti. Bu da özel sektörün Ar-Ge yatırımlarına daha çok odaklandığını gösteriyor. Türkiye, OECD ülkeleri içinde yüzde 11 ile Ar-Ge personeli sayısını en çok artıran ülke konumuna yükseldi.
Yüksek teknoloji ve yazılım bir yıl içinde 52.000’in üzerinde istihdam sağlayarak bu alanda liderliğini yerüyor.
Türkiye, OECD ülkeleri içinde İzlanda’dan sonra nüfus başına Ar-Ge harcamalarını (satın alma gücü dolar paritesi bazında) yüzde 14 ile en çok artıran ikinci ülke olduğu açıklanan raporda, son 7 yılda Ar-Ge harcamalarında yüzde 104’lük artış ile OECD içinde artış trendinde lider konuma yükseldiği görülüyor.
2022’de enerji ve ulaşım telekomünikasyon alanlarında büyük artışlar yaşandığı Ar-Ge harcamalarında yüzde 12’lik artışla kamunun en çok artış sağladığı belirtilen raporda, özel sektörün payının yüzde 61,4, kamunun payının yüzde 4,8 ve üniversitenin payının ise yüzde 33,8 olarak gerçekleştiği görülüyor.
Diğer yandan, teknopark şirketlerinin ihracatının cirolarının yüzde 68’ine ulaşmasının yanında, yazılım ve yüksek teknoloji ihracatı ilk kez ciro içinde yüzde 21’e ulaşması dikkat çekiyor.
Yazılım sektörünün önceki yıla göre yurt içi satışları dolar bazında sadece yüzde 5 civarında artarken, yurt dışı satışları yüzde 20 oranında yükseldi. Yüzde 15 olan genel özel sektör genel artış ortalamasının üzerine çıktığı açıklanan Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon Raporu’nda yazılım sektörü ilk defa ciro içindeki ihracat oranını yüzde 21’e çıktı.
Verilere göre, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin toplam sayısında düşüş devam ettiği, buna karşılık son yıllarda verimlilik ve performans artışı gözlemlendiği açıklandı. Ar-Ge merkezi sayısı 1592’den 1576’ya düşerken, tasarım merkezlerinin sayısında 338’den 316’ya daha belirgin düşüş oldu.
oplam istihdam sayısı ise 4.000’e yakın artış göstererek, 82.500 kişiye ulaştı Firma başına ortalama tescilli patent sayısı 5,2’den 6,5’e yükselmiş, firma başına ortalama personel sayısı ise 49’dan 53’e çıkmıştır.
2022 yılında firma sayısı; yüksek teknoloji sektörlerinde 600, yazılım sektöründe ise 3.500 arttığı belirtilen raporda, Türkiye’deki toplam firma sayısındaki artışın yüzde 10’una yakını yüksek teknoloji imalatı ve yazılım sektöründen geldi.
Üç büyük sorun
Patent başvurularında Türkiye’den 9.000 sınırı aşıldığı açıklanan raporda, yerleşiklerin yaptıkları uluslararası başvurularda ise ciddi bir düşüş gerçekleşmiştir. Aynı şekilde yabancıların başvurularında da yüzde 25 küçülmeyle ciddi bir düşüş görülüyor.
Tasarım tescil başvurularında ise 2021’de başlayan yüksek artış (yüzde 41,3) bu yıl da devam ederek (yüzde 32,1) toplam başvuru sayısı 7.800’ün üstüne çıktı. Yabancıların tasarım tescil başvurularında ise yüzde 10’un üzerinde artış yaşandığı görülüyor.
Teknoparkların toplam performanslarına bakıldığında genel olarak kapasitelerinin arttığı ancak verimliliğin ve performansın aynı oranda artmadığı ortaya çıktı.
Kapasite açısından geçtiğimiz yıl 8 yeni teknopark ile toplam teknopark sayısı 81’e yükseldiği belirtilen raporda, teknoparklara yaklaşık 1.300 yeni firma ile toplam firma sayısı 8.605’e çıktı ve 14.000 yeni istihdam ile toplam yaklaşık 90.000 kişiye ulaştı.
Toplam ciro 141 milyar TL’den 196 milyar TL’ye yükselmiş olsa da ABD doları bazında son yıllarda ilk kez azalarak 16 milyar ABD dolarından 11,8 milyar ABD dolarına düştüğü ortaya çıktı. Teknoparklardan yapılan toplam ihracatın cironun yüzde 68’ini oluşturması dikkat çekiyor. Firma başına performans değerlendirmesi yapıldığında, anlamlı yükselişin olmadığı dikkat çekiyor.
Bilimsel yayınlarda Türkiye bir önceki yıla göre, yüzde 11’lik artış oranıyla, atıf alabilen yayın sayısını en çok artıran OECD ülkesi olarak yüksek düzeyli nicelik artışı devam ettiği açıklanan raporda, atıf sıralamasında da 1 sıra yükselerek 13’üncü olmasına rağmen nitelik göstergeleri aynı seviyede kaldığı ortaya çıktı.
İlginizi çekebilir: Yenilenebilir enerji nedir?
