Yenilenebilir enerji kaynakları, küresel elektrik üretiminde kömürü geride bırakmaya hazırlanıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın yayımladığı yıl ortası raporuna göre, bu değişimin 2025 veya en geç 2026 yılı içinde gerçekleşmesi bekleniyor. Raporda, başta güneş ve rüzgâr enerjisi olmak üzere yenilenebilir kaynakların elektrik üretiminde lider konuma yükseldiği belirtilirken, nükleer enerjinin de üretim rekorları kırmaya hazırlandığı vurgulanıyor.
Yenilenebilir enerji, resmen kömürü geride bırakıyor
Küresel elektrik talebinin 2026’ya kadar her yıl ortalama yüzde 3’ten fazla artması öngörülüyor. Bu artışın büyük kısmı Asya’daki yükselen ekonomiler, sanayi üretimi, ulaşımda elektrifikasyon ve veri merkezi yatırımlarından kaynaklanıyor. 2024 yılında yüzde 4,4 oranında artan elektrik talebinin, 2025 ve 2026’da da sırasıyla yüzde 3,3 ve yüzde 3,7 oranında büyümesi bekleniyor ki bu rakamlar, son yılların ortalamasının oldukça üzerinde bulunuyor.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının kömürün önüne geçmesinde güneş ve rüzgâr enerjisinin birçok bölgede artan kapasite yatırımları önemli rol oynuyor. Aynı zamanda, Japonya’da eski nükleer reaktörlerin devreye alınması, ABD ve Fransa’daki yüksek üretim seviyeleri ve Asya’daki yeni tesisler sayesinde nükleer enerji üretimi de artıyor. Doğalgaz ise daha temiz bir fosil yakıt alternatifi olarak kömür ve petrolün yerini giderek daha çok almaya başladı.
Bu gelişmelerle elektrik üretiminden kaynaklanan küresel karbon salımının 2025 yılında sabit kalması ve 2026’da ise hafifçe azalması bekleniyor. Karbonsuz üretim kaynaklarının elektrik arzındaki payının artması, emisyon artışını yavaşlatıyor. Elektrik talebindeki büyümenin yaklaşık yüzde 60’ı Asya’dan geliyor; Çin’de elektrik tüketiminin 2026’da yüzde 5,7, Hindistan’da ise yüzde 6,6 oranında artacağı tahmin ediliyor. ABD’de veri merkezi yatırımlarının artmasıyla elektrik talebinin yılda yüzde 2’den fazla büyümeye devam etmesi beklenirken, Avrupa Birliği’nde 2025’te yüzde 1 oranında artan talebin 2026’da hızlanması öngörülüyor.
https://futureflow.life/karbon-notr-kentler-icin-rehber-yayinlandi/
Elektrik fiyatlarında yaşanan artışlar da enerji dönüşümünü etkileyen önemli bir faktör olarak öne çıkıyor. 2025’in ilk yarısında Avrupa Birliği ve ABD’de toptan elektrik fiyatları, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 30-40 oranında yükseldi. Bu artışın ana nedeni, daralan doğalgaz arzı olarak gösteriliyor.
Fiyatlar 2023 seviyelerinin altında kalsa da 2019’a kıyasla oldukça yüksek seyrediyor. Ayrıca, piyasada sıkça rastlanan negatif toptan fiyatlar, şebeke esnekliği, depolama altyapısı ve esnek tüketim çözümleri gibi alanlarda yatırımların aciliyetini gözler önüne seriyor. Bölgesel enerji fiyatları arasındaki farklar ise küresel rekabet açısından önemli bir sorun teşkil ediyor; örneğin Avrupa’daki enerji yoğun sektörlerdeki elektrik fiyatları, ABD’dekinin yaklaşık iki katı, Çin ile karşılaştırıldığında ise çok daha yüksek seviyelerde bulunuyor. Bu durum, özellikle sanayi üretimi alanında bölgeler arasında dengesiz rekabet koşulları yaratıyor.
