Ukrayna’nın geniş ormanları, savaşın yıkıcı etkisiyle büyük ölçüde zarar gördü ve geri dönüşü zor bir doğal miras kaybı yaşanıyor. Ukrayna’da devam eden savaş, yalnızca insan hayatını ve kentleri değil, aynı zamanda ülkenin doğal zenginliklerini de derinden etkiledi. Özellikle doğu bölgesindeki Sviati Hory Ulusal Parkı gibi alanlar, çatışmaların yoğunlaştığı noktalar arasında yer alıyor. Savaşın başlamasından bu yana, yaklaşık 31 aydır devam eden çatışmalar nedeniyle ülkenin 10 milyon hektarlık ormanlık alanında büyük tahribat meydana geldi. Sadece Sviati Hory Ulusal Parkı’nın dörtte üçünden fazlası ya yangınlarla yok oldu ya da mühimmatın neden olduğu patlamalar sonucu zarar gördü.
Ukrayna’nın orman yangınları ve savaşın izleri
Savaşın neden olduğu tahribatın boyutları, bölgedeki orman yangınları ve orman alanlarının imha edilmesiyle daha da büyüyor. Savaş sırasında meydana gelen patlamalar ve hava bombardımanları, geniş yangınlara neden olarak binlerce ağacı küle çevirdi. Etrafı siyahlaşmış kütükler ve yanmış ağaçlar, savaşın doğaya bıraktığı derin izleri gözler önüne seriyor. Çatışma bölgelerine yakın olan yoğun çam ormanları ise yangın riskine daha açık olduğu için bu yıkıcı süreçten en çok etkilenen alanlar arasında bulunuyor.
Savaş sırasında hem Rus hem de Ukrayna orduları, her gün binlerce top mermisiyle birbirlerine saldırıyor ve bu da I. Dünya Savaşı’nın hendek savaşlarına benzer bir yıkım yaratıyor. Özellikle Rusya’nın işgal ettiği bölgelerde, orman yangınlarına müdahale kapasitesinin düşük olması nedeniyle çevresel kriz daha da derinleşiyor. Ukraynalı yetkililere göre, çatışma bölgelerinin bir kısmında yangınların söndürülmesi neredeyse imkansız, çünkü bölgeye yayılmış çok sayıda mayın ve patlamamış mühimmat var.
Ukrayna Çevre Bakanlığı’nın verilerine göre, ülkenin 425 bin hektarlık ormanlık alanı mayın ve patlamamış mühimmatla kirlenmiş durumda. Bu, Kıbrıs’ın yarısı büyüklüğünde bir alanın tehlikeli olduğu anlamına geliyor. Yetkililer, hala işgal altında olan veya işgalden yeni kurtulan bölgelerdeki 3 milyon hektarlık orman alanını incelemeleri gerektiğini belirtiyor. Orman görevlileri, mayın ve tuzaklarla dolu arazilerde çalışmanın büyük bir risk olduğunu, 14 orman çalışanının çatışmalar sırasında hayatını kaybettiğini ifade ediyor.
Orman alanlarının mayınlardan temizlenmesi sürecinin onlarca yıl süreceği ve milyarlarca dolara mal olacağı tahmin ediliyor. Uzmanlar, geçmiş Avrupa savaşlarında olduğu gibi bazı ormanlık alanların kalıcı olarak tehlikeli bölge ilan edilmesinin bile gündeme gelebileceğini belirtiyor.
Savaşın yalnızca ağaçları değil, aynı zamanda bölgenin yaban hayatını da olumsuz etkilediği bildiriliyor. Özellikle geyik, yaban domuzu ve ağaçkakan gibi yerel türlerin yaşam alanları büyük ölçüde tahrip oldu. Savaş öncesinde, kuzey Ukrayna’daki Çernobil doğa rezervinde yaşayan 100’den fazla Przewalski atı bulunuyordu; ancak savaş bu nadir türün popülasyonunu da olumsuz etkiledi. Mayınların yoğunluğu nedeniyle yangınları söndürmek bile zorlaşıyor ve bu durum, hayvanların yaşam alanlarının daha da daralmasına neden oluyor.
Ukrayna’daki ormanların yeniden eski haline getirilmesi, uzun yıllar sürecek bir süreci ve devasa bir bütçeyi gerektiriyor. Dünya Bankası’nın Şubat 2024 tarihli tahminlerine göre, çatışmanın ormanlar ve diğer koruma altındaki doğal alanlar üzerindeki zararı 30 milyar doları aştı. Bunun 3,3 milyar doları doğrudan çatışma kaynaklı hasar, geri kalanı ise çevresel ve ekonomik etkilerden kaynaklanıyor.
Çatışmalardan kaynaklanan orman yangınlarının, yılda yaklaşık 6,75 milyon ton karbondioksite eşdeğer sera gazı salımına neden olduğu tahmin ediliyor. Bu da savaşın, iklim değişikliği üzerindeki etkisini daha da artırıyor ve Ukrayna’nın karbon emisyonlarının düşürülmesi hedeflerini zora sokuyor.
