Finlandiya’da geliştirilen ve bir şehrin tamamına ısı ile sıcak su sağlayan yenilikçi ısı pompası sistemi, Avrupa’da yılın en iyisi seçilerek dikkatleri üzerine çekti. Hem kış hem de yaz aylarında farklı kaynaklardan beslenebilen bu sistem, merkezi ısıtma altyapılarında ısı pompalarının ne kadar etkili olabileceğini somut biçimde ortaya koyuyor.
Atık gazdan enerji üreten ısı pompası geliyor
Isı pompaları uzun süredir bireysel konutlarda kullanılsa da son yıllarda şehir ölçeğindeki merkezi ısıtma şebekelerinde de yaygınlaşmaya başladı. Doğu Finlandiya’nın sert kışlarıyla bilinen Joensuu kentinde yer alan güç santrali, bu dönüşümün başarılı örneklerinden biri olarak öne çıkıyor. Santral, yaklaşık 42 bin kişilik nüfusun hem ısınma hem de sıcak su ihtiyacını merkezi sistem üzerinden karşılıyor.
Joensuu’daki tesis, yılda yaklaşık 450 bin metreküp odun bazlı orman atığını yakarak 240 GWs elektrik ve 550 GWs ısı enerjisi üretiyor. Santralde Calefa Oy tarafından kurulan AmbiHeat adlı ısı pompası ise bacadan çıkan ve yaklaşık 30 derece sıcaklığa sahip atık gazı değerlendiriyor. Bu sayede kış aylarında santrale 7 MW düzeyinde ek termal enerji sağlanıyor ve mevcut sistemin verimliliği önemli ölçüde artırılıyor.
Yaz aylarında ise ısı talebinin düşmesi nedeniyle santral devre dışı kalıyor ve bu noktada ısı pompası farklı bir kaynağa yöneliyor. Tesisin hemen yanından geçen nehir, yaz döneminde ısı kaynağı olarak kullanılıyor ve 4 ila 5 MW gücünde ısı üretilebiliyor. Bu üretim, yaz aylarında ihtiyaç duyulan toplam 20–30 MW’lık ısı gereksiniminin kayda değer bir bölümünü karşılıyor. Sisteme eklenen 15 bin metreküplük ısı depolama ünitesi sayesinde arz ve talep dengelenirken, yazın kazanların büyük ölçüde kapalı kalması mümkün hâle geliyor.
Avrupa genelinde yaygın olan merkezi ısıtma sistemlerinin çevreci hâle getirilmesi, enerji dönüşümünün kritik başlıklarından biri olarak görülüyor. Bu çerçevede Joensuu’da hayata geçirilen çok kaynaklı ısı pompası projesi, “Heat Pump City of the Year” yani “Yılın Isı Pompalı Şehri” ödülüne layık görüldü.
Sistem, özellikle kış aylarında sahip olduğu yüksek sıcaklıktaki atık ısı kaynağı sayesinde merkezi ısıtma suyunu 90 dereceye kadar çıkarabiliyor. COP 5,0 verim değerine ulaşan bu yapı, harcanan her 1 MWs elektrik enerjisine karşılık 5 MWs ısı enerjisi üretilebildiği anlamına geliyor. Bu da sistemin ne kadar verimli çalıştığını açıkça ortaya koyuyor.
Tüm bu uygulamalar, Finlandiya’nın önemli enerji şirketlerinden Savon Voima’nın 2030 yeşil enerji hedeflerine güçlü bir katkı sağlarken, karbon salımını azaltmak isteyen diğer şehirler için de örnek teşkil eden bir model sunuyor.
