İklim değişikliğinin en büyük nedeni, fosil yakıtların kullanımıyla ortaya çıkan sera gazı emisyonları diyebiliriz. Bu durumun önüne geçebilmek amacıyla Avrupa Birliği (AB), üye ülkelerin sera gazı salımını 1990 seviyelerine kıyasla yüzde 55 oranında azaltmasını zorunlu kılan bir yasa çıkarmıştır. Ancak bu tür politikaların yalnızca çevresel değil, aynı zamanda sağlık alanında da derin etkileri bulunuyor.
Enerji politikalarının sağlık alanındaki etkisi gayet açık
Bilim insanları, enerji kaynaklarının ve sera gazı emisyonlarının hem çevre hem de insan sağlığı üzerindeki etkilerini ölçebilmek için çeşitli yöntemler geliştirmiştir. Öncelikle bir ülkenin enerji üretiminde hangi kaynakları ne ölçüde kullandığı ve bunun sonucunda atmosfere hangi kirleticilerin yayıldığı belirlenir.
Her kirletici için, birim enerji başına ne kadar zararlı madde açığa çıktığını gösteren bir emisyon faktörü hesaplanır. Bu faktörler genellikle karbondioksit (CO₂) baz alınarak karşılaştırılır. Böylece bir enerji kaynağının yalnızca iklim değişikliğine değil, insan sağlığına ne ölçüde zarar verdiği de ortaya çıkar. Örneğin kömürle enerji üretimi, yalnızca CO₂ değil, aynı zamanda insan sağlığı açısından oldukça tehlikeli olan PM2.5 partiküllerini de atmosfere salmaktadır.
Sonraki aşama, bu kirleticilerin sağlık üzerindeki etkilerini ölçmektir. Bunun için belirli bir bölgede hava kirliliğine bağlı ölüm oranları analiz edilir. Hangi kirleticinin hava kirliliği ve ölümler üzerindeki payı belirlendikten sonra, bir ton kirletici emisyonunun yol açtığı ortalama ölüm sayısı hesaplanabilir. Örneğin, PM2.5 için bu değer, bir ton emisyon başına ortalama kaç kişinin hayatını kaybettiğini gösterir. Bu hesaplama, enerji üretiminde kullanılan kaynakların yalnızca ekonomik maliyetini değil, insan yaşamı açısından bedelini de gözler önüne serer.
Bu tür analizler, enerji politikalarının yalnızca ekonomik ya da çevresel verimlilik açısından değil, insan sağlığına etkileri yönünden de değerlendirilmesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır. Ülkeler, enerji tercihlerini belirlerken istatistiksel yaşam değerini hesaba kattıklarında, fosil yakıt kullanımının faturaya yansımayan ama toplumsal maliyeti son derece yüksek olan sağlık zararlarını da görmüş olurlar.
Elde edilen bulgular, Avrupa Birliği ülkelerinin iklim değişikliğiyle mücadele ederken yalnızca çevreye verilen zararı değil, bu süreçte insan sağlığında yaşanacak iyileşmeleri de dikkate almaları gerektiğini göstermektedir. Dahası, yapılan araştırmalar Doğu Avrupa ülkelerinde hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkilerinin Batı Avrupa’ya kıyasla 10 kata kadar daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun en temel nedeni, bu bölgelerde fosil yakıtların hem daha yoğun hem de daha verimsiz biçimde kullanılmasıdır.
Sonuç olarak, bu veriler yalnızca Avrupa için değil, tüm dünya ülkeleri için önemli bir uyarı niteliği taşımaktadır. Enerji politikaları oluşturulurken ekonomik büyüme kadar toplum sağlığını da merkeze almak bir zorunluluk haline gelmiştir. Yenilenebilir enerjiye geçiş artık bir seçenek değil, hem çevresel hem de insani açıdan kaçınılmaz bir gerekliliktir.
