Birleşmiş Milletler’in sürdürülebilir kalkınma hedefleri arasında yer alan “herkes için modern, güvenilir, sürdürülebilir ve erişilebilir enerji sağlanması” amacının yıllık ilerlemesini değerlendiren 2025 Enerji İlerleme Raporu, enerji dönüşümünde umut veren gelişmelerin yanında ciddi uygulama açıklarına da dikkat çekiyor. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA), Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Dünya Bankası, BM İstatistik Ofisi ve Dünya Sağlık Örgütü iş birliğiyle hazırlanan rapor, küresel ölçekte yenilenebilir enerji kullanımının artmakta olduğunu ortaya koyarken, mevcut hızla hedeflere ulaşmanın mümkün olmayacağı uyarısında bulunuyor.
Yenilenebilir enerjide hedefler büyümeye başlıyor
2022 yılı itibarıyla yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam nihai enerji tüketimindeki payı yüzde 17,9’a, elektrik üretimindeki payı ise yüzde 30’a çıktı. Özellikle rüzgâr ve güneş enerjisinde kayda değer bir artış yaşandı; 2015 yılına kıyasla bu alanlardaki üretim yaklaşık üç katına ulaştı. Ancak ulaşım ve ısıtma gibi enerji yoğun sektörlerde dönüşüm oldukça yavaş ilerliyor. Ulaşımdaki yenilenebilir oranı yüzde 3,9’da kalırken, ısıtmada bu oran ancak yüzde 21 seviyesine çıkabildi. Elektrikli araç sayısı 2022 yılında 26 milyona ulaştıysa da, bu araçların tükettiği elektriğin yenilenebilir kaynaklardan sağlanması henüz istenen düzeye ulaşmadı.
Raporda en dikkat çeken uyarılardan biri, 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması hedefine yönelik. Dubai’deki COP28’de dünya liderlerinin benimsediği bu hedefe ulaşmak için toplam küresel kurulu gücün 11 bin GW’a çıkarılması gerekiyor. Oysa mevcut eğilimlerin devam etmesi durumunda bu hedef, 3,8 ila 4,2 terawatt eksik kalabilir. Rapora göre, artan hedeflerle uygulama arasındaki makas giderek açılıyor.
https://futureflow.life/24-saat-temiz-enerji-mumkun-hale-geliyor/
Ülke bazında bakıldığında, yenilenebilir enerjide en hızlı büyüme Güney Kore ve Türkiye’de yaşandı. Türkiye, modern yenilenebilir enerji kullanımında bir yılda yüzde 15’lik bir artış sağlayarak küresel ölçekte öne çıkan ülkelerden biri oldu. Brezilya ve Kanada ise yenilenebilir enerji kullanım oranlarında dünya liderliğini sürdürüyor. 2023 yılında kişi başına düşen küresel yenilenebilir enerji kapasitesi 478 watt’a ulaştı. Ancak gelişmiş ülkelerde bu rakam 1.162 watt’a çıkarken, gelişmekte olan ülkelerde sadece 341 watt seviyesinde kaldı. Sahra Altı Afrika’da ise kişi başına düşen kapasite sadece 40 watt ile sınırlı; bu da temel enerji ihtiyaçlarının bile karşılanmasının güçlüğüne işaret ediyor.
Bu eşitsizlik, gelişmekte olan ülkelerin enerji dönüşümünde geri kalma riskini artırıyor. Rapor, bu farkın kapatılması için özel finansman mekanizmalarının kurulmasını, teknik altyapının güçlendirilmesini ve bölgesel iş birliklerinin yaygınlaştırılmasını öneriyor. Bununla birlikte sadece kapasite artırımı değil, teknoloji transferi, bilgi paylaşımı ve özellikle kadınların ve gençlerin enerji sektörüne aktif katılımı gibi sosyal alanlarda da ilerleme kaydedilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Enerji sistemlerinin dönüşümü, yalnızca iklim hedeflerine ulaşmak açısından değil, aynı zamanda kalkınmanın adil ve kapsayıcı biçimde sürdürülmesi için de kritik önem taşıyor. Ancak mevcut politikalar ve yatırım hızları, sürdürülebilir enerjiye evrensel erişim hedefine ulaşmak için yeterli değil. Raporda altı çizilen temel mesaj şu: Daha fazla siyasi irade, daha güçlü uluslararası iş birliği ve gelişmekte olan ülkelere yönelik teknik ve finansal destekler olmaksızın enerji alanında küresel adalet sağlanamayacak.
