Almanya’nın Rheingau bölgesinde, sabah güneşinin üzüm bağlarının üzerinden yavaş yavaş süzüldüğü bir manzara, artık sıradan bir bağcılık görüntüsünden çok, geleceğin tarımını işaret eden yenilikçi bir teknolojiyi gözler önüne seriyor. Hochschule Geisenheim’in laboratuvar ve test alanları, sadece üzüm yetiştirmek için değil, aynı zamanda güneş enerjisi üretmek için de kullanılıyor. Üniversitenin geliştirdiği iki yeni “agrivoltaik” sistem, sürdürülebilir tarımın pratikte nasıl uygulanabileceğini ve iklim değişikliğine karşı bağcılığı nasıl güçlendirebileceğini gösteriyor.
Üzüm bağlarında güneş enerjisi devri başlıyor
Projede, üzümler alt kısımda yetişirken, bağların üzerine yerleştirilen güneş panelleri elektrik üretimine olanak sağlıyor. Bu ikili arazi kullanımı, tarımsal voltaik veya bağcılıkta VitiVoltaik olarak adlandırılıyor. Mart 2023’ten beri test edilen VitiVoltaic sistemi, yarı‑şeffaf ve hareketli panelleriyle dikkat çekiyor; paneller, asmaların sıcaklık ve su dengesini korumasına yardımcı olurken, yaz aylarında sıcaklık stresini azaltıyor ve altındaki toprağın nemini muhafaza ederek su tasarrufu sağlıyor. Aynı zamanda üretilen elektrik, bağcılara enerji verimliliği sunuyor.
Haziran 2024’te devreye giren ikinci sistem VitiCULT ise modüler ve taşınabilir yapısıyla öne çıkıyor. Yeni dikilen bağlar için özel tasarlanan bu sistem, panel‑bağ kombinasyonunu farklı alanlara esnek biçimde taşıyabilmeyi mümkün kılıyor ve kuraklık veya aşırı sıcaklık gibi iklim risklerine karşı hızlı adaptasyon sağlıyor. Üzüm yetiştiriciliği, tarih boyunca iklim koşullarına bağımlı bir uğraş oldu; sıcak dalgaları, ani kuraklıklar ve yaprak stresi üreticilerin karşılaştığı temel zorlukları oluşturuyor. Agri‑PV sistemleri, bu zorluklara karşı geliştirilmiş bir çözüm olarak, gölgeyle sıcaklığı düşürmek, nem dengesini korumak, zararlı ve mantar riskini azaltmak ve enerji sağlamak gibi avantajlar sunuyor.
Hochschule Geisenheim’in araştırmaları, bu sistemlerin verim ve kaliteye etkilerini, su tasarrufu ve enerji üretim dengesini ölçmeye devam ediyor. Akademisyenler, sistemin çevresel ve ekonomik anlamda uzun vadeli fayda sağlayacağını vurguluyor. Türkiye, iklim ve coğrafya açısından dünyanın önde gelen üzüm üreticilerinden biri olmasına rağmen, sıcaklık artışları, kuraklık ve ani iklim değişiklikleri üretimi tehdit ediyor. Özellikle yaz aylarında yüksek sıcaklık ve su stresi, verim kayıplarına ve üzüm kalitesinde düşüşe yol açabiliyor.
Bu bağlamda Türkiye’de agri‑PV sistemlerinin potansiyeli oldukça yüksek. Güneş panellerinin sağladığı gölge ve nem dengesi, özellikle Ege ve Güneydoğu Anadolu’daki bağlarda su tasarrufu sağlayabilir ve ürün kalitesini koruyabilir. Üretilen elektrik ise sulama ve diğer enerji gereksinimleri için kullanılabilir; böylece hem çevresel hem de ekonomik fayda sağlanmış olur. Bu teknoloji, Türkiye’deki bağcılığın iklim kaynaklı zorluklara karşı dayanıklılığını artırarak, sürdürülebilir tarımın geleceğine önemli bir katkı sunuyor.