Uluslararası Enerji Ajansı’nın yayımladığı son rapor, küresel kömür talebinin 2025 yılında tarihi bir zirveye ulaşacağını, ancak bu seviyenin kalıcı olmayacağını ortaya koyuyor. “Kömür 2025” başlıklı çalışmaya göre dünya genelinde kömür tüketiminin bu yıl yüzde 0,5 artarak yaklaşık 8,85 milyar tona çıkması bekleniyor. Ajans, bu artışın özellikle bazı büyük pazarlarda yaşanan sıra dışı gelişmelerden kaynaklandığını vurguluyor.
Küresel kömür talebi zirvede
Raporda dikkat çeken unsurlardan biri, ABD’deki eğilimler oluyor. Yüksek doğal gaz fiyatları ve kömür santrallerinin kapatılmasını yavaşlatan politika tercihleri, ülkede yaklaşık 15 yıldır süren düşüş trendinin tersine dönmesine neden oldu. Avrupa Birliği’nde ise son iki yıldaki belirgin gerilemenin ardından bu yıl kömür talebinde sınırlı da olsa bir toparlanma öngörülüyor. Çin’de ise tüketimin 2024 seviyelerine yakın seyredeceği ve genel olarak yatay bir görünüm sergileyeceği tahmin ediliyor.
IEA, 2030’a doğru gidilirken küresel kömür talebinde belirgin bir yavaşlama yaşanacağını ve tüketimin yeniden 2023 seviyelerine gerileyeceğini öngörüyor. Bu beklentinin temelinde, kömür kullanımının yaklaşık üçte ikisini oluşturan enerji sektöründeki dönüşüm yer alıyor. Yenilenebilir enerji kapasitesindeki hızlı büyüme, nükleer enerjinin istikrarlı biçimde genişlemesi ve piyasaya artan miktarda sıvılaştırılmış doğal gaz girişiyle birlikte, kömürden elektrik üretiminin 2026’dan itibaren düşüşe geçmesi bekleniyor. Buna karşın sanayi sektöründeki kömür talebinin daha dayanıklı kalacağı ifade ediliyor.
Bölgesel açıdan bakıldığında, artışın ağırlık merkezi Asya olmaya devam ediyor. Küresel kömür tüketiminin yarısından fazlasını tek başına gerçekleştiren Çin, yenilenebilir enerji yatırımlarını hızlandırırken, ülke içindeki kömür kullanımının 2030’a kadar zirveye ulaşıp sonrasında düşüşe geçmesini hedefliyor. Rapora göre, 2030’a kadar kömür talebindeki en büyük artış Hindistan’da yaşanacak. Ülkede tüketimin yıllık ortalama yüzde 3 artması ve on yılın sonunda 200 milyon tonun üzerinde ek talep yaratması bekleniyor. Güneydoğu Asya’da da kömür kullanımının 2030’a kadar yıllık bazda yüzde 4’ün üzerinde artacağı öngörülüyor.
IEA Enerji Piyasaları ve Güvenliği Direktörü Keisuke Sadamori, bazı önemli pazarlarda bu yıl alışılmadık gelişmeler yaşansa da orta vadeli görünümün büyük ölçüde değişmediğini belirtiyor. Sadamori’ye göre küresel kömür talebi 2030’a kadar genel olarak yatay bir seyir izledikten sonra düşüş eğilimine girecek. Bununla birlikte ekonomik büyüme, enerji politikaları, piyasa koşulları ve hava durumu gibi pek çok belirsizliğin kömürün geleceğini etkilemeye devam edeceği vurgulanıyor. Özellikle Çin’deki elektrik talebinin seyri ve yenilenebilir enerjinin küresel ölçekte ne hızla sisteme entegre edileceği, önümüzdeki dönemde kömür talebinin yönünü belirleyen en kritik faktörler arasında gösteriliyor.